*کودکان و نوجوانان یزدی پای ثابت سنت «دوست دوست علی»

از قدیم تابه‌حال هنگام اجرای این آئین کودکان و نوجوانان محله‌های بر در منازل رفته و در مدح امام علی (ع) اشعار «دوست دوست، دوست علی دوست، دوست دوست؛ دوست علی دوست، این خونه چقدر قشنگه، همه شربت قنده، الهی علی درش نبنده، الله کریم ۱۰ نفریم (هر تعدادی که باشند)، مدی یا بریم؟!» را می‌خوانند و تقاضای هدیه و انعام می‌کنند.

این افراد که بعضاً حتی صورت خود را نیز پوشانده‌اند به در هر منزلی که رسیدند با خواندن «دوست دوست- دوست علی- امام اول علی» و  یا «این خونه شربت و قنده، امام علی درش را نبنده » یا «من درویشم، کلاه ریشم تا نگیرم رد نمی‌شم» تقاضای هدیه می‌کنند.

صاحبان خانه هم معمولاً با روی گشاده و سعه صدر از خوراکی‌هایی که قبلاً برای همین شب تهیه‌کرده‌اند در جواب می‌گویند: «می‌دیم می‌دیم. صبر کنید» و باز هم افراد در جواب صاحبخانه می‌گویند: «این خونه رو به طبسه- صابش (صاحبش) به مکه برسه»، « الله کریم، هفت نفریم، نون نداریم، شب می‌خوریم، صبح نداریم، صبح می‌خوریم، شب نداریم، می‌دی یا بریم » از دیگر اشعار مراسم شب بیست هفتم رمضان در استان یزد است.

برخی از مردم اعتقاد دارند این کار باعث برآوردن حوائج و همدردی با یتیمان کوفه و همدلی با مولا علی (ع) است. این شب هلاکت ابن ملجم لعین هست و این آئین به شادباش قصاص قاتل امیرالمؤمنین است.

*آئین «پیراهن مراد»؛ رسم دیرینه یزدی‌ها

برگزاری آئین «پیراهن مراد» از دیگر رسوم مردم استان یزد در روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان است كه در پاره‌ای از نقاط این خطه بر پا می‌شود.

در این مراسم زنان در صحن «مسجد جامع» شهر و تكیه تاریخی «امیر چقماق یزد» برای گرفتن حاجت جمع شده و پارچه‌هایی كه به همین منظور آماده شده را قبل از نماز ظهر در قالب لباسی دوخته و به فرد حاجتمند هدیه می‌كنند.

*ابراز علاقه دهه هشتاد و نودی‌ها به حضرت علی(ع)

متأسفانه در برخی از شهرستان‌ها این سنت کمرنگ شده و در حال فراموشی است اما به علت اعتقاد بسیاری از خانواده‌ها به خیر و برکتی که با خود به همراه دارد، بازهم می‌بینیم که دهه هشتاد و نودی‌ها پای ثابت آن هستند تا محبت خود را نسبت به حضرت علی (ع) اعلام کنند.

سنت قاشق‌زنی در یزد

عاطفه رنجبر، کارشناس ایران‌شناسی در یزد در زمینه آداب و رسوم یزدی‌ها برای بیست‌و‌هفتم ماه رمضان گفت: آئین کیسه‌دوزی و لباس‌ مراد یکی از آداب سنتی مردم یزد است که در میان نماز ظهر و عصر روز بیست‌و هفتم ماه رمضان پارچه‌ای را به نیت شفا برای بیمار تهیه می‌کنند و آن را برش می‌دهند تا کار دوخت روی آن انجام شود.

وی ادامه داد: در یزد، بیشتر زنان در گذشته برای دوختن پیرامن مراد به مسجد امیر چقماق می‌رفتند. در این مسجد سنگ مرمری مشهور به سنگ مراد است که روی آن کتیبه‌ای حک و بر دیوار محراب نصب شده است؛ گفته می‌شود دوختن پیراهن مراد در مقابل این سنگ، باعث می‌شود که حاجت، زودتر برآورده شود.

رنجبر اضافه کرد: مردم معتقد بودند با این کار اگر فرد مریض باشد شفا می‌یابد یا برای دختر دم بخت همسر مناسبی پیدا می‌شود؛ همچنین بعد از دوخت و دوز لباس، شیرینی به حضار تعارف می‌کردند البته این رسم هنوز هم وجود دارد، نکته جالب این است که مردم اعتقاد داشتند اگر پارچه پیراهن مراد با قیچی بریده شود به حاجتشان نمی‌رسند و آن را با تیغ می‌بریدند و همچنین بایستی نخ همرنگ پارچه باشد.

این کارشناس ایران‌شناسی اضافه کرد: شب بیست‌وهفتم ماه رمضان که شب قصاص ابن ملجم است، مردم در این شب به جشن و سرور می‌پردازند و اگر مراسم خواستگاری، بله‌برون، عقد و عروسی دارند در این شب برگزار می‌کنند و همچنین تازه دامادها در این شب به نوعروسان خود هدیه می‌دهند که به هدیه بیست و هفتمی معروف است.

وی ادامه داد: در این شب، مردان خضاب و زنان حنا می‌بندند که اين رسم احتمالا در روستاهای يزد انجام می‌گيرد و لباس نو به تن می‌کنند و به منزل فامیل و اقوام می‌روند و بعد از افطار نیز غذاهای یزدی مانند شولی یا کله‌پاچه می‌خورند و یکی دیگر از مراسم لعنت‌فرستادن بر ابن ملجم خواندن دعای نادعلیا مظهر العجائب است. 

رنجیر گفت: در گذشته گروهی به نام قاشق‌زن یا کمچلی‌زن که اغلب جوانان و نوجوانان بودند به در هفت‌خانه می‌رفتند و اشعاری می‌خواندند و صاحبخانه مقداری مواد خوراکی به آنها می‌داد که گروه آن را بین خود تقسیم می‌کردند و اگر فردی مریض بود به او می‌دادند.

وی افزود: همچنین نان مخصوصی که به «نان بیست و هفتمی» مشهور است، پخت می‌شود کودکان برای گرفتن آن نان، بصورت دسته جمعی به خانه‌ها مراجعه و اشعاری را خوانده و نان را طلب می‌کنند. در این شب، مجسمه ابن‌ملجم را با گونی درست کرده و بر الاغی سوار می‌کنند و در روستا می‌چرخانند، مردم نیز اجتماع کرده و با تفریح و شادی آن را آتش می‌زنند.

اجرای آئین‌هایی مانند دوست دوست علی دوست با باور‌هایی در ارتباط با برآورده شدن حاجات همراه است، اما در اصل به تحکیم روابط اجتماعی افراد کمک می‌کند.

هرچند نسل جوان امروز بیشتر مشغول بازی‌های کامپیوتری و سرگرمی‌های فضای مجازی شده‌اند و همین عوامل باعث کمرنگ شدن برخی آئین‌ها که ریشه در سنت‌های قدیمی دارد، شده است.

انتهای پیام/