محمدرضا عطرافشان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «یزدرسا» با اشاره به مراسم چهارشنبه آخر سال گفت: چهارشنبه‌سوری به‌عنوان یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی، از گذشته تاکنون دچار تغییرات بسیاری شده است. این آئین که ریشه در سنت‌های باستانی و احترام به عناصر طبیعی دارد، در سال‌های اخیر با رفتارهای ناهنجاری همراه شده که پیامدهای ناگواری را به دنبال داشته است. از نگاه جامعه‌شناختی، دلایل بروز این رفتارها را می‌توان در چند عامل کلیدی بررسی کرد.

وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین عوامل، تحولات فرهنگی و تغییرات سبک زندگی است. در جامعه مدرن، سنت‌ها دستخوش تغییر شده و برخی ارزش‌های اجتماعی دگرگون شده‌اند. درحالی‌که چهارشنبه‌سوری زمانی فرصتی برای گردهمایی خانوادگی و شادی‌های کنترل‌شده بود، امروزه در بسیاری از مناطق به صحنه‌ای برای هیجان‌طلبی خطرناک تبدیل شده است. استفاده بی‌رویه از مواد منفجره و ترقه‌های غیرمجاز، نه‌تنها سلامت افراد را به خطر می‌اندازد، بلکه امنیت اجتماعی را نیز مختل می‌کند.

این جامعه‌شناس افزود: نقش رسانه‌ها و فضای مجازی نیز در تشدید این رفتارها قابل‌توجه است. نوجوانان که در سنین حساس هویت‌یابی قرار دارند، تحت تأثیر تبلیغات و محتواهای فضای مجازی، گاهی رفتارهای پرخطر را به‌عنوان نشانه‌ای از جسارت و قدرت تلقی می‌کنند. نبود نظارت کافی بر محتوای منتشرشده، می‌تواند موجب الگوسازی‌های نادرست و تحریک رفتارهای ناهنجار شود.

وی اضافه کرد: ضعف آموزش و آگاهی‌بخشی عمومی نیز از دیگر عوامل مؤثر است. بسیاری از نوجوانان و حتی بزرگ‌سالان از پیامدهای خطرناک مواد آتش‌زا و تأثیرات مخرب آن بر سلامت جسمی و روانی بی‌اطلاع‌اند. علاوه بر آسیب‌های جسمی، این اقدامات می‌توانند باعث افزایش استرس و ناامنی در سطح جامعه شوند، به‌ویژه برای سالمندان، کودکان و بیماران.

عطرافشان با اشاره به راهکارهای بهبود این وضعیت به‌ویژه در قشر نوجوان گفت: مدارس و رسانه‌ها می‌توانند نقش مهمی در آموزش رفتارهای ایمن و تأکید بر ارزش‌های اصیل چهارشنبه‌سوری ایفا کنند. تولید محتواهای جذاب درباره تاریخچه این جشن و پیامدهای اقدامات نامناسب می‌تواند آگاهی نوجوانان را افزایش دهد.

وی با بیان اینکه افزایش جایگزین‌های ایمن و کنترل‌شده از دیگر راهکارهاست، افزود: برگزاری برنامه‌های تفریحی با نظارت نهادهای شهری، مانند جشن‌های نورافشانی و نمایش‌های آتش‌بازی کنترل‌شده، می‌تواند جایگزین مناسبی برای رفتارهای پرخطر باشد.

این استاد دانشگاه گفت: ایجاد قوانین سخت‌گیرانه برای تولید و توزیع مواد خطرناک و نظارت بیشتر بر فروشگاه‌ها و فضای مجازی، می‌تواند میزان دسترسی نوجوانان به این مواد را کاهش دهد.

وی با اشاره به لزوم تقویت مسئولیت‌پذیری اجتماعی افزود: والدین و معلمان باید با ایجاد گفت‌وگوهای سازنده، نوجوانان را به درک مسئولیت‌های اجتماعی خود ترغیب کنند. تاکید بر پیامدهای فردی و اجتماعی این رفتارها می‌تواند به تغییر نگرش آنان کمک کند.

اطرافشان تأکید کرد: کنترل و کاهش اقدامات ناهنجار در چهارشنبه‌سوری مستلزم تعامل همه‌جانبه خانواده، مدارس، رسانه‌ها و نهادهای اجرایی است. تنها با آموزش، نظارت و ایجاد جایگزین‌های مناسب می‌توان این آئین کهن را به‌گونه‌ای احیا کرد که هم شادی‌آفرین باشد و هم از آسیب‌های آن جلوگیری شود.

انتهای خبر/