به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «یزد رسا»، شهر جهانی یزد، با پیشینه‌ای غنی از تاریخ، فرهنگ و معماری منحصر به فرد، این روزها با معضلی دست‌ و پنجه نرم می‌کند که در ظاهر مدرن است اما ریشه در زیرساخت‌های کهن این شهر دارد؛ معضل ترافیک.

خیابان‌های باریک، بافت فشرده تاریخی، تمرکز خدمات در مناطق مرکزی، توسعه نامتوازن شهری، افزایش خودروهای شخصی و استفاده محدود از ناوگان حمل و نقل عمومی، ترکیبی از عواملی هستند که این روزها تردد در یزد را به یکی از چالش‌های روزمره شهروندان تبدیل کرده‌اند.

یزد به عنوان یکی از شهرهای تاریخی ایران که بخش وسیعی از بافت قدیمی آن در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده، محدودیت‌های قابل توجهی برای توسعه شبکه معابر دارد.

یابان‌کشی‌های گسترده، ایجاد بزرگراه‌ها یا تقاطع‌های سنگین در دل این بافت ممکن نیست و هرگونه دخالت در ساختار شهری باید با نهایت حساسیت صورت گیرد. از این رو، شهرداری یزد در مواجهه با گره‌های ترافیکی شهر، رویکردی ترکیبی از اصلاحات زیرساختی، طرح‌های عمرانی، توسعه حمل و نقل عمومی و فرهنگ‌سازی را در پیش گرفته است.

ابوالقاسم محی‌الدینی، شهردار یزد پیش از این، در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی «یزد رسا» با اشاره به برنامه‌های انجام شده برای کاهش ترافیک شهری، تأکید کرد: چند راهکار برای حل مشکل ترافیک وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی، ایجاد معابر فرعی و اتصالات جدید، اصلاح هندسی تقاطع‌ها، احداث تقاطع‌های غیرهمسطح و البته فرهنگ‌سازی در خصوص استفاده کمتر از خودروی شخصی اشاره کرد.

وی گفت: در سال‌های اخیر شهرداری یزد در حوزه حمل و نقل عمومی گام‌های مهمی برداشته است. خرید اتوبوس و ون‌های جدید، نوسازی بیش از ۵۰۰ تاکسی در شهر، و ساماندهی سرویس مدارس از جمله اقدامات اجرایی در این زمینه بوده‌اند.

محی‌الدینی همچنین اظهار داشت: اصلاح هندسی برخی میادین پرترافیک شهر مانند میدان امام حسین(ع)، میدان معلم و میدان امام علی(ع) به کاهش محسوس گره‌های ترافیکی در این مناطق منجر شده است.

اما وضعیت ترافیکی یزد فراتر از اصلاحات موضعی است. این شهر در سال‌های اخیر با رشد شدید جمعیت، افزایش مهاجرت‌های داخلی و گسترش نامتوازن شهر مواجه بوده که خود عاملی در ایجاد تراکم بالای تردد به شمار می‌رود. تمرکز ادارات، مراکز آموزشی و تجاری در مرکز شهر، باعث شده است روزانه هزاران خودرو برای انجام امور روزمره به هسته مرکزی شهر وارد شوند و این روند، به دلیل ضعف در شبکه حمل و نقل عمومی، همواره با خود ترافیک‌های طولانی، آلودگی هوا و اتلاف وقت را به دنبال داشته است.

شهردار یزد یکی از اقدامات راهبردی شهرداری را ایجاد رینگ دوم شهری اعلام کرده که هدف آن، انتقال بار ترافیکی از مرکز شهر به کمربندی‌های اطراف است.

وی افزود: پنج تا شش معبر جدید در قالب اتصال‌ دهنده‌های رینگ دوم طراحی شده که دو مورد از آن‌ها تکمیل شده و باقی تا سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.» این طرح‌ها با هدف اتصال نقاط مختلف شهر بدون عبور از مرکز تاریخی طراحی شده‌اند و می‌توانند در صورت تکمیل، سهم بسزایی در روان‌سازی ترافیک داشته باشند.

در کنار آن، پروژه‌هایی همچون اصلاح میدان صنعت، احداث تقاطع غیرهمسطح در میدان امام رضا(ع) و بلوار تعاون، و روگذر سه‌راهی محمودآباد از دیگر طرح‌هایی هستند که یا وارد فاز اجرا شده‌اند یا در آستانه آغاز عملیات اجرایی هستند. میدان امام حسین(ع) نیز که پیش‌تر با ایجاد زیرگذر تا حدی روان شده، در طرح سه‌سطحی قرار گرفته و شهرداری در آینده نزدیک قصد دارد سطح سوم آن را به‌صورت روگذر احداث کند.

با این حال، چالش‌هایی همچون محدودیت منابع مالی، مشکلات حقوقی و مالکیتی، و ناهماهنگی‌های بین‌دستگاهی از جمله موانع اصلی در مسیر اجرای پروژه‌های ترافیکی در یزد به‌شمار می‌روند. برای نمونه، طرح ساماندهی میدان عالم که به‌عنوان یکی از گره‌های ترافیکی شناخته می‌شود، به دلیل قرار داشتن اراضی اطراف در تملک موقوفه دولت‌آباد و عدم حصول توافق نهایی با متولیان آن، تاکنون عملیاتی نشده است.

در کنار اقدامات فیزیکی و عمرانی، باید توجه داشت که توسعه پایدار شهری بدون بهبود رفتارهای ترافیکی و ارتقای فرهنگ تردد ممکن نیست. استفاده گسترده از خودروهای شخصی و بی‌اعتمادی عمومی نسبت به ناوگان حمل و نقل عمومی، نشان‌دهنده ضعف در فرهنگ‌سازی و نبود زیرساخت‌های کیفی در سیستم حمل و نقل عمومی است.

اتوبوس‌هایی که گاه فرسوده‌اند، زمان‌بندی نامناسب حرکت‌ها، کمبود خطوط و ایستگاه‌ها و ناهماهنگی با نیازهای روزمره شهروندان باعث شده که تمایل به استفاده از این سیستم کاهش یابد.

برای مواجهه اصولی با بحران ترافیک در یزد، چند راهکار راهبردی را می‌توان پیشنهاد داد، توسعه کیفی و کمی حمل و نقل عمومی از جمله این راهکارهاست چرا که خرید اتوبوس‌های جدید، ایجاد خطوط منظم و پرتعداد، نصب سیستم‌های هوشمند اطلاع‌رسانی در ایستگاه‌ها، راه‌اندازی اپلیکیشن‌های مسیر‌یابی و پرداخت آنلاین می‌تواند در افزایش جذابیت حمل و نقل عمومی مؤثر باشد.

ایجاد مشوق برای کاهش استفاده از خودروی شخصی از دیگر راهکارهاست، اختصاص خطوط ویژه اتوبوس، تعیین هزینه ورود به مرکز شهر برای خودروهای شخصی، و افزایش پارکینگ‌های عمومی حاشیه‌ای از جمله اقداماتی است که در دیگر کلان‌شهرها تجربه شده و موفقیت‌هایی داشته است.

افزایش استفاده از حمل و نقل پاک با توسعه مسیرهای دوچرخه‌سواری، اجاره دوچرخه‌های اشتراکی، و حمایت از حمل و نقل برقی (خصوصاً اسکوترهای برقی) راه‌هایی برای کاهش مصرف سوخت و ترافیک هستند.

اصلاح کاربری اراضی و توزیع خدمات شهری نیز با تمرکززدایی از ادارات، خدمات درمانی و آموزشی، و انتقال آن‌ها به مناطق پیرامونی شهر باعث کاهش سفرهای درون‌شهری می‌شود.

هم‌افزایی با شهروندان از دیگر راهکارهاست، مشارکت مردم در برنامه‌ریزی‌های شهری و درک این موضوع که مدیریت ترافیک تنها با ابزارهای فیزیکی ممکن نیست، بلکه مستلزم تغییر رفتارهای ترافیکی، تعامل مستمر با نهادهای شهری و آگاهی از حقوق و وظایف شهروندی است.

در نهایت، یزد به‌عنوان یک شهر در حال گذار از سنت به مدرنیته، بیش از هر زمان دیگری نیازمند مدیریت هوشمند، سرمایه‌گذاری پایدار، و تعامل بین‌دستگاهی است تا همزمان با حفظ هویت تاریخی و فرهنگی، از پویایی و کارآمدی در نظام حمل و نقل شهری برخوردار باشد. گام‌هایی که برداشته شده‌اند امیدبخش‌اند، اما مسیر پیش رو نیازمند سرعت، دقت و نگاه کل‌نگر است.

انتهای خبر/