به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «یزد رسا»، ۲۱ تیرماه هر سال یادآور یکی از تلخ‌ترین و در عین حال پرشکوه‌ترین رخدادهای تاریخ معاصر ایران است؛ قیام خونین مردم مشهد در مسجد گوهرشاد علیه سیاست کشف حجاب رضاشاهی. قیامی که به قیمت جان هزاران زن و مرد مؤمن تمام شد، اما به سندی ماندگار از مقاومت فرهنگی ملت ایران در برابر تحمیل ارزش‌های غربی و براندازی هویت اسلامی بدل شد.

این واقعه نه‌ تنها یکی از نقاط عطف در مبارزه مردم علیه سیاست‌های استعماری عصر پهلوی اول محسوب می‌شود، بلکه همچنان الهام‌بخش ایستادگی فرهنگی در برابر هجمه‌های نوین به ارزش‌هایی چون حجاب و عفت عمومی است.

زمینه‌های تاریخی قیام گوهرشاد

با آغاز سلطنت رضاشاه پهلوی در ۱۳۰۴، روند غرب‌گرایی شتاب گرفت. یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های فرهنگی دولت وقت، پروژه «مدرن‌سازی» یا بهتر بگوییم «غربی‌سازی» جامعه ایران بود که در لایه‌های مختلفی از جمله پوشش، آموزش، قوانین مدنی و سبک زندگی اعمال شد.

در همین راستا، در دی‌ماه ۱۳۱۴، رضاشاه با الگوبرداری مستقیم از ترکیه آتاتورک، قانون منع حجاب زنان را ابلاغ کرد؛ قانونی که در عمل به ضرب و زور پلیس اجرا شد. کشف حجاب تنها حذف یک تکه پارچه نبود؛ بلکه به معنای حذف تمام آن نظام ارزشی و فرهنگی بود که طی قرن‌ها در دل خانواده‌ها و جوامع مذهبی ایرانی ریشه دوانده بود.

در واکنش به این سیاست، مردم مشهد، علما، بازاریان و طلاب حوزه علمیه و سایر علما، در مسجد گوهرشاد اجتماع کردند. این تجمع چندروزه در نهایت با حمله خونین نیروهای نظامی به خاک و خون کشیده شد.

شب خون؛ جنایتی در حرم امام رضا(ع)

در شب ۲۱ تیرماه ۱۳۱۴، نظامیان با حمایت ارتش و دستور شخص رضاشاه، مسجد گوهرشاد را به گلوله بستند. تخمین‌ها حاکی از آن است که بین ۲ تا ۵ هزار نفر در این جنایت تاریخی کشته شدند. اجساد شهدا را شبانه در گورهای دسته‌جمعی در مناطق اطراف مشهد دفن کردند تا اثری از این مقاومت باقی نماند.

این سرکوب اما نه‌ تنها اهداف رضاشاه را محقق نکرد، بلکه به عامل مهمی در گسترش نارضایتی عمومی و بیداری اجتماعی تبدیل شد که بعدها بستر سقوط او در سال ۱۳۲۰ را فراهم کرد.

تداوم یک نبرد فرهنگی

اکنون که بیش از ۹۰ سال از آن واقعه می‌گذرد، سئوال مهمی مطرح می‌شود: چرا حجاب همچنان یکی از محورهای اصلی جنگ فرهنگی دشمنان علیه ایران است؟

در همین زمینه زهرا اکبری، پژوهشگر حوزه مطالعات زنان و استاد دانشگاه تهران به خبرنگار یزد رسا گفت: مسئله حجاب، تنها یک پوشش ساده نیست؛ بلکه نمادی از هویت، استقلال فرهنگی و مقاومت زن مسلمان در برابر سلطه‌گری فرهنگی غرب است. دشمنان انقلاب اسلامی به خوبی فهمیده‌اند که تا زمانی که زنان ایرانی به اصول دینی و فرهنگی خود پایبند باشند، پروژه استحاله فرهنگی شکست خواهد خورد.

اکبری می‌افزاید: در جنگ نرم امروز، ابزارها تغییر کرده‌اند. دیگر تانک و گلوله در کار نیست، بلکه پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های فارسی‌زبان خارج‌نشین و سلبریتی‌های همسو با گفتمان لیبرالیسم فرهنگی، جای اسلحه را گرفته‌اند. اما هدف همان است: تغییر سبک زندگی، زدودن ارزش‌های اسلامی و در نهایت تضعیف ستون فقرات جامعه ایرانی.

حجاب، محور تهاجم نرم

بررسی رسانه‌های خارجی و عملیات روانی صورت‌گرفته در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که تمرکز بر حجاب، بخشی از پروژه وسیع‌تری به نام براندازی نرم است. دشمنان انقلاب اسلامی دریافته‌اند که برای نفوذ به قلب جامعه ایران، باید ابتدا زنان را از نقش تمدن‌ساز و فرهنگی‌شان دور کنند.

از سوی دیگر، زنان ایرانی پس از انقلاب اسلامی، نه‌تنها منزوی نشدند، بلکه در تمامی عرصه‌ها از علم و سیاست گرفته تا ورزش و مدیریت، نقش‌آفرینی گسترده‌ای داشتند. این نشان می‌دهد که حجاب نه مانع، بلکه محافظ هویت زن مسلمان ایرانی بوده است.

چرا باید گوهرشاد را به یاد آورد؟

قیام گوهرشاد یک حادثه صرفاً تاریخی نیست؛ بلکه سندی زنده است از اینکه مردم ایران در برابر استبداد و هجمه فرهنگی چگونه ایستادگی کرده‌اند. نسل جوان امروز نیاز دارد بداند که اجداد او برای حفظ همین حجاب، همین عزت فرهنگی، خون داده‌اند.

اکبری تأکید می‌کند: فراموشی قیام گوهرشاد، فراموشی هویت ماست. نسل جدید اگر بداند زنان آن زمان چه فداکاری‌هایی کردند، در مواجهه با هجمه‌های کنونی ایستادگی بیشتری خواهد کرد. این یادآوری صرفاً یک مراسم سالانه نیست، بلکه بخشی از جنگ روایت‌هاست که نباید در آن عقب بمانیم.

امروز، در میانه میدان جنگ فرهنگی جهانی، قیام مسجد گوهرشاد یادآور این حقیقت مهم است که حفظ هویت، هزینه دارد. مردم مشهد در ۲۱ تیرماه ۱۳۱۴ این هزینه را با جان خود پرداختند. اکنون وظیفه ماست که با آگاهی‌بخشی، روایت‌گری صادقانه و مقاومت فرهنگی هوشمندانه، نگذاریم آرمان‌های آن شهدا به فراموشی سپرده شود.

انتهای خبر/