علی‌محمد ملانوری در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «یزدرسا»، با اشاره به اینکه کتاب در عصر دیجیتال، آرام‌آرام از متن زندگی روزمره حذف می‌شود و اگر برای بازگرداندن جایگاه آن برنامه‌ریزی جدی صورت نگیرد، نسل آینده با نوعی «فقر فرهنگی خاموش» روبه‌رو خواهد شد، گفت: فضای مجازی گرچه فرصت انتقال سریع دانش را فراهم کرده، اما هم‌زمان باعث شده عادت به تأمل، تمرکز و مطالعه عمیق در جامعه کاهش یابد.

وی ادامه داد: کاربر امروز با چند کلیک به انبوهی از اطلاعات دسترسی دارد، اما این اطلاعات بیشتر سطحی و گذراست. ذهن ما به مرور به مصرف تکه‌های کوتاه محتوا عادت می‌کند و دیگر توان مطالعه پیوسته و عمیق را از دست می‌دهد.

این استاد ادبیات فارسی در تحلیل دلایل کاهش گرایش نسل جوان به کتابخوانی تصریح کرد: کتاب نیاز به خلوت، آرامش و صبر دارد، اما زندگی امروز با ریتم تند و اضطراب دائمی، جایی برای این تجربه باقی نگذاشته است. جوان امروز به دنبال دریافت سریع، احساس فوری و نتیجه آنی است؛ در حالی که کتاب، سفری آهسته و اندیشمندانه است.

وی ریشه بخشی از این فاصله را در نظام آموزشی ذکر و گفت: در مدارس ما کتاب بیشتر به عنوان ابزاری برای امتحان دیده می‌شود، نه تجربه‌ای لذت‌بخش که جای افسوس دارد، دانش‌آموز وقتی از کودکی یاد می‌گیرد کتاب فقط نمره می‌دهد، نه فهم و لذت، طبیعی است که در بزرگسالی هم میلی به آن نشان ندهد.

این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه فضای مجازی با تمام مزایای خود، نوعی «مصرف‌گرایی فرهنگی» را در ذهن‌ها نهادینه کرده است، گفت: در شبکه‌های اجتماعی، همه‌چیز کوتاه، رنگی و لحظه‌ای است. کاربر حتی اگر متنی طولانی‌تر از چند خط ببیند، سریع از آن عبور می‌کند. این عادت، همان دشمن پنهان کتاب است.

ملانوری تأکید کرد: تقابل کتاب و فضای مجازی ناگزیر نیست. ما باید از ظرفیت همین فضا برای ترویج کتابخوانی استفاده کنیم. وقتی می‌توان در چند ثانیه یک ویدیو یا پست را وایرال کرد، چرا نتوان خلاصه‌های جذاب از کتاب‌ها، معرفی نویسندگان و گفتگوهای ادبی را در همین فضا منتشر کرد؟ مسئله اصلی، نحوه استفاده از ابزار است، نه خود ابزار.

وی راهکار بازگرداندن کتاب به زندگی مردم را در «احیای فرهنگ مطالعه در خانواده و محیط‌های کوچک» ذکر و گفت: کودک وقتی پدر و مادر را در حال مطالعه می‌بیند، ناخودآگاه این رفتار را می‌آموزد. باید کتاب از حالت رسمی و مناسبتی خارج شود و به جزئی از سبک زندگی تبدیل گردد.

ملانوری در پایان تصریح کرد: جامعه‌ای که کتاب نمی‌خواند، در نهایت شنونده است نه آفریننده، آینده فرهنگی ما در گرو بازگشت به عمق، تفکر و مطالعه است. اگر امروز به کتاب برنگردیم، فردا ناچار خواهیم شد در میان انبوه داده‌ها، معنای خود را جست‌وجو کنیم.
انتهای خبر/