
یزدرسا بررسی میکند؛
توسعه بیضابطه یزد نخبگان را فراری داد
تمرکز بیش از حد بر توسعه صنعتی در یزد، بدون توجه متناسب به بخشهای نوآورانه و دانشمحور، عدم حمایت مسئولان و فراهم آوردن زیرساختهای لازم تبعات منفی قابلتوجهی به دنبال داشته است که از مهم ترین آن کوچ نخبگان از استان یزد است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «یزد رسا»، استان یزد بهعنوان یکی از قطبهای علمی، فرهنگی و فناوری ایران همواره خاستگاه نخبگان و شرکتهای دانشبنیان بوده است. با این حال در سالهای اخیر پدیده کوچ نخبگان و شرکتهای دانشبنیان از این استان به سایر نقاط کشور یا حتی خارج از ایران به یک چالش جدی تبدیل شده است.
در دهههای گذشته شاهد رشد قابلتوجهی در اکوسیستم نوآوری و فناوری استان یزد بودهایم، افتتاح کارخانه نوآوری درخشان، پارک علموفناوری یزد و رویدادهای سرمایهگذاری مانند سکوی پرتاب نشاندهنده پتانسیل بالای استان یزد در حوزه دانشبنیان است. البته در سالهای اخیر آمارها حاکی از افزایش مهاجرت نخبگان و این شرکتهای دانشبنیان از یزد میدهد.
در ادامه این گزارش به گفتگو با یک نخبه برجسته و کارآفرین یزدی خواهیم پرداخت که میتوان گفت نقش مهمی در توسعه اکوسیستم استارتاپی ایران ایفا کرده است و اما اکنون به دلایلی که در این گزارش ذکر خواهیم کرد مانند بسیاری دیگر از نخبگان این شهر از یزد به شهری دیگر کوچ کرده است.
از سوابق این کارآفرین یزدی میتوان به بنیانگذاری شبکه اجتماعی «جیک و بوک»، مدیرعامل شرکت سرمایهگذاری خطرپذیر نیکپارسیس، مدیراجرایی فروشگاه آنلاین صنایع دستی «چونک»، مدیر مارکتینگ پلتفرم «اتاقک» و... اشاره کرد.
*نخبگان یزد قربانی توسعه بیرویه صنعتی
محمد شهاب شهوازیان در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «یزد رسا»، با اشاره به علل کوچ نخبگان و شرکتهای دانشبنیان در سالهای اخیر از استان یزد گفت: برای بررسی این موضوع باید به فرهنگ و پیشینه یزد نگاه کنیم، خانوادههای یزدی در دهههای بعد از انقلاب تأکید بسیاری روی تحصیلات دانشگاهی و علمی برای فرزندان خود داشتند؛ اما چیزی که در یزد در حال رقمخوردن بود کاملاً برخلاف این فرهنگ پیش رفت.
وی ادامه داد: استان یزد روز بهروز به سمت صنعتیشدن پیش میرفت و صنایع بیشتر به شکل تولیدی فعالیت میکردند و خبری از واحدهای تحقیق و توسعه، نوآوری و دانشبنیانی نبود از این رو صنایع خواهان افراد دارای مهارت بودند و افراد با تحصیلات علمی و دانشگاهی کمتر به کار گرفته میشدند و این فضا باعث شد افراد تصور کنند که فضای کار مناسب و پررونقی نمیتوانند در استان داشته باشند و از همین رو به خارج از استان یا خارج از کشور مهاجرت کردند.
*فرصتهای طلایی که در یزد از دست رفت
این مدیرعامل یک شرکت دانشبنیان یزدی تصریح کرد: یکی دیگر از علتهای کوچ نخبگان از استان یزد این است که افراد با رتبههای بالای کشور در کنکور و تحصیل در دانشگاههای مطرح تهران، زمانی که تقاضای بسیار بالایی را برای کار در این شهرهای میبینند تصمیم میگیرند که در همان شهر بمانند و کار و بیزینس خود را در همان شهر دنبال کنند .
*یزد در گرداب شعارزدگی؛ نوآوری قربانی میشود
وی ادامه داد: در این سالها استان یزد رشد نوآوری را به خود ندید نه فقط یزد بلکه در دیگر استانها به جز کلانشهرهایی همچون تهران، مشهد، اصفهان و... از این نظر پیشرفت چشمگیری نداشتند. در لایههای مدیریتی استان یزد در نگاه به فضای نوآوری و نخبگانی علیرغم تمام شعارهایی که داده شد با اهداف واقعی نوآوری و دانشبنیانی هم راستا نبود و حتی گاهی در جهت مخالف نیز بود.
وی اظهار کرد: زمانی اهداف بهدرستی ترسیم نشوند و بخواهیم در این زمینه شعارگونه پیش برویم نتیجه میشود چیزی که اکنون شاهد آن هستیم برای مثال پارک علوم و فناوری یزد که با زحمات زیادی توانست به جایگاه دوم در زمینه علم و فناوری در کشور دست پیدا کند علیرغم تمام تلاشهای انجام شده سال به سال شاهد افت این پارک بودیم و باید گفت که در نگاه راهبُردی استان یزد توجه کافی به توسعه فضای نوآوری و دانشبنیان دیده نشده است.
*سیاست تمرکزگرایی، عامل فرار نخبگان از شهرها
شهوازیان افزود: در ایران معمولاً تمرکز فناوریها و نوآوری، کسب و کارهای آنلاین و... در تهران است و نتنها یزد بلکه دیگر استانها هم از مهاجرت نخبهها و شرکتهای دانشبنیان خود رنج میبرند و حتی در همین تهران نیز شاهد کوچ نخبگان و شرکتها به کشورهای خارجی هستیم که این اتفاق به فرایندی برمیگردد که سالها در کشور شکلگرفته و سیاست تمرکزگرایی باعث شده که بیشتر زیرساختهای فناوری و بسترهای مناسب در تهران شکل بگیرند و افراد مایل به کوچ از شهر خود به شهری دیگر شوند.
*مدیریت منابع انسانی در یزد، حلقه مفقوده در حفظ نخبگان یزدی
وی عنوان کرد: در یزد شرکتهای خصوصی و غیرخصوصی نیز که در زمینه فناوری و... فعالیت میکنند از فضای مدیریت منابع انسانی دور ماندهاند، همچنین در حوزه نوآوری مدیریت منابع انسانی بسیار کار سخت و پیچیدهای است، زیرا مدل کار، فرهنگ و تفکر آنها با شرکتهای سنتی بسیار تفاوت دارد. معمولاً مدیران و مسئولان از این فضا دور بوده و بهجای جذب نخبگان باعث کوچ آنها شدهاند. از سوی دیگر شرکتهایی که توانایی داشتند توسعه کار خود را به کلانشهرهایی از جمله تهران منتقل کردند و دفاتر آنها در استان یزد در کنار دیگر دفاترشان در کلانشهرها کمرنگتر شده است.
*دولت در فضای نوآوری بازیگر است یا تسهیلگر؟
این مقام مسئول گفت: در سطح مدیریت استان، علاوه بر نبود نگاه راهبُردی، احساس میشد که دولت و ساختارهای حکومتی خودشان میخواهند وارد فضای نوآوری شوند و بازیگر این حوزه باشند که این نگاه خطرناکترین ضربه را به فضای دانشبنیان یزد زد. دولت باید به طور مثال کار آمادهسازی یک زمین ورزشی را برای دیگران انجام دهد، نه اینکه خودش وارد زمین شود و بازی کند. متأسفانه در یزد، در یک دوره ۴ تا ۶ساله، به دلیل جذابیتهای ظاهری و نمایشی فضای نوآوری، این اتفاق افتاد و به ضرر فضای شرکتهای دانشبنیان و نخبگان تمام شد و باعث کوچ بسیاری از افراد از یزد به دیگر شهرها شد.
*فرار مغزها را متوقف کنید
تمرکز بیش از حد بر توسعه صنعتی در یزد، بدون توجه متناسب به بخشهای نوآورانه و دانشمحور، تبعات منفی قابلتوجهی به دنبال داشته است. عدم حمایت کافی از شرکتهای دانشبنیان، نبود زیرساختهای ضروری مانند مراکز تحقیقاتی مجهز، تسهیلات مالی هدفمند و فضای کسبوکار مساعد، همراه با موانع اداری و سنگاندازیهای بوروکراتیک، محیطی نامناسب برای رشد و ماندگاری این شرکتها ایجاد کرده است. در نتیجه، نخبگان علمی و فناوری و شرکتهای دانشبنیان که میتوانستند نقش کلیدی در توسعه پایدار و اقتصاد دانشمحور یزد ایفا کنند، به دلیل فقدان حمایت و شرایط نامطلوب، به مناطق یا کشورهای دیگر مهاجرت کردهاند. این کوچ نخبگان نهتنها ظرفیت نوآوری یزد را تضعیف میکند، بلکه در بلندمدت میتواند به کاهش رقابتپذیری اقتصادی و علمی منطقه منجر شود. برای رفع این معضل، لازم است سیاستگذاریها بازنگری شوند، زیرساختهای مورد نیاز شرکتهای دانشبنیان تقویت گردد و موانع اداری به حداقل برسد تا یزد بتواند بهعنوان قطبی برای نوآوری و فناوری، نخبگان و سرمایههای انسانی خود را حفظ و جذب کند.
انتهای خبر/