- گروه : اجتماعی
- شماره : 6805
یزدرسا بررسی می‌کند؛
چالش‌های یزد در حوزه بهداشت و درمان
نگاهی دقیق‌تر به وضعیت فعلی بهداشت و درمان این استان نشان می‌دهد که با وجود دستاوردهای ارزشمند، هنوز چالش‌ها و نیازهای جدی در این حوزه وجود دارد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «یزدرسا»، استان یزد، واقع در قلب ایران، همواره به عنوان یکی از استان‌های با سطح بالای توسعه انسانی شناخته شده است. این استان با جمعیتی بالغ بر یک میلیون و 200 هزار نفر، ساختاری شهری و صنعتی دارد و با توجه به ویژگی‌های اقلیمی خشک و کم‌آب، از دیرباز به بهداشت عمومی و توسعه خدمات درمانی توجه ویژه‌ای داشته است.
چالش کیفیت خدمات درمانی یزد با مراجعه بیش از ظرفیت
در دهه‌های اخیر، یزد با اتکا به مدیریت سلامت‌محور و همچنین تلاش مستمر نیروهای انسانی متخصص، توانسته به یکی از قطب‌های درمانی منطقه تبدیل شود. با این حال، نگاهی دقیق‌تر به وضعیت فعلی بهداشت و درمان این استان نشان می‌دهد که با وجود دستاوردهای ارزشمند، هنوز چالش‌ها و نیازهای جدی در این حوزه وجود دارد که در صورت رفع آن‌ها، می‌توان به ارتقای سطح سلامت عمومی و افزایش عدالت در دسترسی به خدمات درمانی در سراسر استان امیدوار بود.
از نظر زیرساختی، استان یزد دارای چندین بیمارستان بزرگ و تخصصی است که مهم‌ترین آن‌ها بیمارستان شهید صدوقی به عنوان یکی از مراکز آموزشی درمانی مرجع در کشور محسوب می‌شود. بیمارستان‌های شهید رهنمون، افشار، سیدالشهدا و فاطمه الزهرا نیز در ارائه خدمات درمانی به شهروندان نقش مهمی ایفا می‌کنند. علاوه بر این، در شهرستان‌های استان مانند اردکان، میبد، بافق، مهریز، تفت، ابرکوه و خاتم نیز بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در حال فعالیت هستند، اما به دلیل تمرکز خدمات تخصصی در مرکز استان، شهر یزد، همچنان بخش زیادی از جمعیت این شهرستان‌ها برای دریافت خدمات تخصصی و فوق‌تخصصی مجبور به مراجعه به مرکز استان هستند از طرفی مهاجرت غیربومی‌ها به استان یزد نیز باعث شده است که تقریبا نیمی از خدمات درمانی استان در اختیار غیربومی‌ها قرار بگیرد، این مسئله علاوه بر تحمیل هزینه‌های رفت و آمد، باعث ازدحام بیش از ظرفیت در مراکز درمانی شهر یزد شده و کیفیت ارائه خدمات درمانی را نیز با چالش مواجه ساخته است.
کمبود فوق متخصص در شهرستان‌های استان یزد
یکی دیگر از مشکلات اصلی در حوزه بهداشت و درمان استان یزد، کمبود نیروی انسانی متخصص و فوق‌تخصص در رشته‌های خاص پزشکی است. اگرچه وجود دانشکده علوم پزشکی شهید صدوقی در تربیت و تأمین بخشی از این نیروها نقش مؤثری ایفا کرده است، اما هنوز هم کمبودهایی در حوزه‌هایی مانند روان‌پزشکی، نورولوژی، طب تسکینی و طب سالمندی وجود دارد. پزشکان متخصص اغلب به دلیل جذابیت‌های اقتصادی و اجتماعی ترجیح می‌دهند در مرکز استان یا سایر استان‌های بزرگ‌تر فعالیت کنند و این امر موجب شده تا مناطق کمتر برخوردار استان از حضور مستمر متخصصان محروم بمانند. همچنین باید به کمبود کادر پرستاری، تکنسین‌های آزمایشگاه، رادیولوژیست‌ها و سایر نیروهای پیراپزشکی نیز اشاره کرد که با افزایش بار کاری و فرسودگی شغلی همراه شده‌اند.
در زمینه بهداشت عمومی، استان یزد از نظر شاخص‌های کلی مانند میزان واکسیناسیون، مرگ‌ومیر نوزادان، دسترسی به آب آشامیدنی سالم و پوشش خانه‌های بهداشت در وضعیت نسبتاً خوبی قرار دارد. اما در همین حوزه نیز نیاز به بازنگری و تقویت برخی زیرساخت‌ها احساس می‌شود. در بسیاری از روستاها و مناطق کم‌برخوردار استان، خانه‌های بهداشت به دلیل فرسودگی فیزیکی یا کمبود تجهیزات به‌روز، نتوانسته‌اند نقش مؤثر خود را ایفا کنند. همچنین برخی از مراکز جامع سلامت در شهرها نیز با کمبود فضای فیزیکی و نیروی انسانی مواجه هستند که موجب کاهش کیفیت خدمات شده است.
سرطان‌ها چالشی بزرگ در حوزه سلامت استان
یکی از مسائل مهمی که در سال‌های اخیر توجه کارشناسان حوزه سلامت در استان یزد را به خود جلب کرده، روند پیری جمعیت است. استان یزد جزو استان‌هایی است که با سرعت بیشتری نسبت به میانگین کشوری در حال پیر شدن است. این موضوع نیاز به توسعه خدمات سلامت‌محور ویژه سالمندان را دوچندان کرده است. متأسفانه در حال حاضر زیرساخت‌های لازم برای مراقبت‌های درمانی و توان‌بخشی سالمندان به صورت گسترده در استان وجود ندارد و مراکز درمانی ویژه این قشر بسیار محدود هستند. در کنار آن، افزایش بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت، فشار خون، بیماری‌های قلبی و سرطان‌ها نیز به چالشی بزرگ در حوزه سلامت استان تبدیل شده است و مستلزم تقویت اقدامات پیشگیرانه و آموزش سلامت عمومی در سطح جامعه است.
از منظر تجهیزاتی نیز، هرچند در مراکز درمانی بزرگ تجهیزات نسبتاً مناسبی وجود دارد، اما همچنان بسیاری از مراکز درمانی و بهداشتی در شهرستان‌ها از نبود دستگاه‌های پیشرفته تشخیصی مانند MRI، سی‌تی‌اسکن، سونوگرافی دقیق و امکانات آزمایشگاهی جامع رنج می‌برند. نبود این امکانات منجر به اتکای بیشتر بر سیستم ارجاع به یزد و در نتیجه افزایش فشار بر بیمارستان‌های مرکز استان شده است. همچنین در مواقع بحرانی مانند همه‌گیری کرونا، این کمبودها بیشتر خود را نشان داد و لزوم بازنگری در سیاست‌های تجهیز مراکز درمانی استان را آشکار کرد.
لزوم بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در حوزه سلامت یزد
در کنار همه این موارد، مسئله بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در حوزه سلامت هنوز در یزد به سطح مطلوبی نرسیده است. پرونده الکترونیک سلامت در بسیاری از مراکز به‌طور کامل اجرا نشده، ارتباط بین سطوح مختلف خدمات درمانی از طریق سیستم‌های هوشمند به کندی پیش می‌رود و پزشکی از راه دور هنوز در مراحل ابتدایی است. در حالی که توسعه این فناوری‌ها می‌تواند هم به کاهش هزینه‌ها کمک کند و هم کیفیت و سرعت خدمات‌رسانی را افزایش دهد. به‌ویژه در استان‌هایی که فاصله جغرافیایی بین مراکز تخصصی و مناطق محروم زیاد است، استفاده از تله‌مدیسین و ارتباط آنلاین میان پزشکان متخصص و بیماران در نقاط دوردست می‌تواند بسیاری از مشکلات موجود را برطرف کند.
اقدامات اولویت‌دار در زمینه بهداشت و درمان یزد
از این رو برای بهبود وضعیت بهداشت و درمان در استان یزد، مجموعه‌ای از اقدامات اولویت‌دار باید در دستور کار قرار گیرد. نخست، توزیع عادلانه خدمات درمانی و بهداشتی از طریق توسعه زیرساخت‌ها و جذب نیروی انسانی متخصص در شهرستان‌ها باید مورد توجه قرار گیرد. دوم، تجهیز مراکز درمانی به فناوری‌های روز، نوسازی تجهیزات فرسوده و راه‌اندازی مراکز تخصصی و فوق‌تخصصی در شهرهای دیگر استان باید پیگیری شود. سوم، ارتقای سطح آگاهی عمومی درباره سلامت، ترویج سبک زندگی سالم و پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر باید در اولویت برنامه‌های بهداشتی قرار گیرد. چهارم، توجه ویژه به سلامت سالمندان، ایجاد مراکز مراقبت روزانه، خانه‌های سالمندان با خدمات پزشکی و افزایش پوشش بیمه‌های سلامت برای این قشر ضروری است. پنجم، گسترش پرونده الکترونیک سلامت و توسعه زیرساخت‌های سلامت دیجیتال می‌تواند تحول بزرگی در مدیریت نظام سلامت استان ایجاد کند. همچنین حضور فعال‌تر بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری در حوزه بهداشت و درمان، با حمایت و تسهیل‌گری دولت، می‌تواند بخشی از خلأهای موجود را پوشش دهد.
در نهایت باید گفت که استان یزد با وجود برخورداری از پیشینه موفق در حوزه سلامت، نیازمند نگاهی آینده‌نگر و برنامه‌ریزی دقیق برای ارتقای نظام بهداشت و درمان خود است. تحقق این هدف، مستلزم هم‌افزایی میان دولت، دانشگاه علوم پزشکی، نهادهای محلی، بخش خصوصی و مشارکت آگاهانه مردم در ارتقای سلامت عمومی خواهد بود.
انتهای خبر/
